Współczesny notariat to instytucja zapewniająca bezpieczeństwo obrotu prawnego oraz jego zgodność z obowiązującym prawem (często opisywany jako trzecia, zaufana strona transakcji). Notariaty w Europie różnią się między sobą sposobem funkcjonowania, rodzajem czynności dokonywanych przez notariuszy oraz zakresem odpowiedzialności. We wszystkich jednak krajach notariat ma swoje znaczące miejsce w systemie organów ochrony prawnej, ugruntowane w większości przypadków wielowiekową tradycją, a funkcjonowanie wielu państw bez notariatu jest trudne do wyobrażenia.

Działalność notariuszy oraz samorządu notarialnego w naszym kraju reguluje ustawa z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o notariacie (tekst jednolity Dz.U.08.189.1158 z zm.). Ustrój notariatu w Polsce jest podobny do ustroju notariatu w innych krajach prawa łacińskiego (systemy prawne oparte na zasadach wywodzących się z prawa rzymskiego). Ustrojowe zasady działania samorządu notarialnego wynikają z art. 17 ust.1 Konstytucji RP. Zgodnie z tym artykułem samorząd zawodowy, reprezentujący osoby wykonujące zawód zaufania publicznego, sprawuje pieczę nad należytym wykonywaniem tego zawodu w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.